ANKARA Üniversitesi, Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı ve beraberindeki 2 astronottan alınan ve alınacak kan, tükürük ve idrar örnekleri üzerinde yapacağı tahlillerle uzay şartlarının insan sıhhati üzerindeki tesirlerini ortaya çıkaracak. Proje yöneticisi Prof. Dr. Emine Emregül, araştırma sonuçlarının mevcut astronot hastalıkların tedavisi ve önleyici önlemlerin geliştirilmesinde değerli rol oynayacağını söyledi.
Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı ve beraberindeki İtalyan ile İsveçli astronotlardan uzaya gitmeden evvel kan, tükürük ve idrar örnekleri alındı. Astronotlar dünyaya döndükten sonra da yeniden birebir örnekler alınacak. Örnekleri üzerinde yapılacak ‘Metabolom’ deneyi ile uzay şartlarının insan sıhhati üzerindeki tesirleri ortaya çıkarılacak. Elde edilecek bilgiler ışığında, astronotların sıhhatine yönelik muhtemel risk faktörlerinin belirlenmesi amaçlanıyor.
‘ASTRONOT SIHHATİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR YAPACAĞIZ’
Proje yöneticisi, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Kısmı Biyokimya Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Emine Emregül, bir Türk astronotun uzay uçuşuna gideceğini duyduklarında çok heyecanlandıklarını belirterek, “Ve tabi ki biz de bir proje yazdık. Bu projemizde de daha çok astronot sıhhatine yönelik çalışmalarımızı gerçekleştireceğiz. Uzay, bir insanın karşılaşabileceği en ağır şartlardan biridir. Astronotlarımız maalesef düşük yer çekimi, yüksek uzay radyasyonu, beslenme meselesindeki değişiklikler, uykusuzluk, hiperoksi üzere birçok çevresel gerilime maruz kalmaktadır. Bu maruziyetin sonucunda da astronotlarımızın metabolizmalarında patolojik nedenler ortaya çıkmaktadır. Yani fizyolojilerinde değişiklik olmaktadır. Bu çalışma ile biyokimyasal ya da genler seviyesinde çok farklı sonuçlar bulacağımızı düşünüyoruz. ve astronotlarımız Türkiye’ye döndüklerinde esasen kanlarından, tükürüklerinden metabolomlarını yaparak biz bunları çok rahatlıkla, ileri tekniklere bağlı olarak da çalışmalarımızı detaylandıracağız” dedi.
Araştırma sonuçlarının mevcut astronot hastalıkların tedavisi ve önleyici önlemlerin geliştirilmesinde değerli rol oynayacağını vurgulayan Prof. Dr. Emregül, “İlk kere ulusal omik bilgi seti (Bütün içerisindeki kesimlerin tahlili ve data seti oluşturulması) tarafımızca yapılacaktır. Uzay misyonlarında şahsî farklılıklar yaşanmaktadır. Hasebiyle bu şahsî farklılıkları daha uygun hale getirebilmek için bizler karşı tedbir paketlerimizi oluşturacağız. Bu da tarafımızca birinci sefer yapılacak” sözlerini kullandı.
‘MOLEKÜLER BİR DATA BANKASI OLUŞTURMAYI HEDEFLİYORUZ’
Proje üyelerinden Ankara Üniversitesi Kimya Kısmı Biyokimya Anabilim Kısmı doktora öğrencisi Oğuzhan Durmaz ise gruplarında kalp cerrahı, uzman diş tabibi, eczacı ve biyokimya uzmanlarının yer aldığını kaydederek, “Hep bir arada elde ettiğimiz sonuçları kendi disiplinlerimize nazaran değerlendireceğiz ve kümülatif bir sonuç ortaya koymaya çalışacağız. Deneyimiz, Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda astronotun gerçekleştireceği bir deney değil. Uçuştan çabucak evvel ve çabucak sonrasında Sayın Alper Gezeravcı ve öbür İtalyan, İsveçli astronotun verdikleri biyolojik numunelerden yararlanacağız. İtalyan ve İsveçli astronotların biyolojik numuneleri dondurulmuş bir formda Türkiye’ye kargolanacak. ve burada kendi üniversitelerimiz dahilinde deneylerimizi gerçekleştireceğiz. Biz burada astronot sıhhatine dair biyobelirteçlerin ayırdımlarını elde edip uzay teknolojilerine birinci adımı atmış olan ülkemizin gelecekteki uçuşlarla birlikte moleküler bir bilgi bankası oluşturmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
Bu data bankası dahilinde yıllar içerisinde bu çalışmaların daha ileriye götürüleceğini söyleyen Durmaz, “Astronotların uzayda yapacakları vazifeleri optimize etmek için şahsileştirilmiş tıbbı kullanacağız. Birebir astronotumuz tıpkı vazifeye tekrar da gidebilir ya da ondan aldığımız sonuçlarla öteki bir astronotumuzun vazifeye gittiğini de göz önünde bulundurarak tedbir paketleri geliştirmek için kullanacağımız bilgiler elimizde olacak. Bu deney ile elde ettiğimiz datalarımız saklanacak ve başka ülkeler üzere uzay yarışında kullanılacaktır. Bu tahlilleri ve benzerilerini başka ülkeler başlatmış durumda. Biz de neden birinci uçuşta başlatmayalım diye düşündük ve bu ölçüde biz de birinci uçuşumuzdan itibaren kendi data bankamızı oluşturmak gayesindeyiz. Çok uzun periyodik uzay vazifeleri olacağı öngörülüyor; Mars seyahati, uzay turizmi görüşülüyor. Bizim topladığımız bu datalar ileride gerçekleşecek olan daha uzun ve kapsamlı misyonlarda insan sıhhatine karşı tedbirlerin alınmasında öncü bilgiler olacaklar. Biz de Türkiye’de birinci bu adımı attığımız için grup olarak çok mutluyuz” dedi.
Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünvar ise Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezine bağlı Kreiken Rasathanesi’nin yer aldığı yerleşkeye, ‘Türkiye’nin birinci astronotu’ olarak tarihe geçen Alper Gezeravcı’nın ismi verildiğini hatırlatarak, “Biz Alper Gezeravcı’nın yalnızca Türkiye’ye değil insanlığa da hizmet eden bir fonksiyonunun olduğunu görüyoruz. Bu kadar değerli bir astronotun nitekim hayallerimizi gerçekleştiren, uzaya çıkan birinci Türk astronot Alperen Gezeravcı’nın isminin bizim Kreiken Rasathanesi’nin bulunduğu yerleşkeye çok yakışacağını düşündük”
