TCMB, ocak ayına ait Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayımladı. Buna nazaran; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından ocak ayında aylık yüzde 6,70 yıllık yüzde 64,86 açıklanan tüketici enflasyonu, 2023 yılının son Enflasyon Raporu varsayımıyla uyumlu formda gerçekleşti. Yıllık enflasyon, temel mal ve daha bariz olarak güçte yükselirken; başka ana kümelerde geriledi.
Doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna tesiri 0,23 puan, yıllık enflasyona tesiri ise 0,35 puan oldu. Mevsimsellikten ve doğal gaz tesirinden arındırılmış tüketici enflasyonunda geçen aylara kıyasla artış gözlendi.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, güç ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken; besin, alkol-tütün-altın ve temel mallar kümelerinin katkıları sırasıyla 0,72; 0,26 ve 0,12 puan düştü.
HİZMET FİYATLARI DEĞERLİ YÜKSELİŞ KAYDETTİ
Hizmet fiyatları, ocak ayında yüzde 12,14 ile değerli oranda yükseliş kaydetti. Hizmet kümesi yıllık enflasyonu, 0,94 puan azalışla yüzde 89,72 oldu. Aylık fiyat artışları küme geneline yayılırken; yıllık enflasyon, kira ve ulaştırma hizmetlerinde yükseldi. Haberleşmede hayli besbelli olmak üzere öbür alt kümelerde geriledi. Başka hizmetlerdeki yüzde 14,99’luk yüksek aylık artışta, geçmiş enflasyona endeksleme ve vakte bağlı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sıhhat hizmetleri, yine değerlemeye bağlı kalemler, gereç ve işgücü masraflarını de içeren bakım tamiratın yanı sıra; cümbüş, kültür ve sigorta hizmetlerindeki yükselişlerin tesiri hissedildi.
KİRA KÜMESİNDE AYLIK ARTIŞ YÜZDE 11,46
Asgari fiyat ve kırmızı et başta olmak üzere besin fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı lokanta, otel alt kümesinde aylık artış, yüzde 12,17 ile yüksek oranda gerçekleşti. Kira kümesinde aylık artış, mukavele yenileme sayısındaki yükseliş kaynaklı tesirlerle yüzde 11,46 ile kıymetli ölçüde güçlendi, bu kümede yıllık enflasyon 3,26 puan artışla yüzde 111,84 düzeyine ulaştı. Haberleşme alt kümesi, yüzde 2,37 oranındaki görece ölçülü artış oranı ile hizmet kümesi genelinden ayrıştı.
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu, 0,54 puanlık hudutlu bir artışla yüzde 53,35 oldu. Ocak ayında yıllık enflasyon, öbür temel mallarda yükselirken, kalan alt kümelerde yatay seyretti. Sağlam mal (altın hariç) fiyatları, yüzde 4,80 oranında arttı, alt küme yıllık enflasyonu 0,17 puanlık düşüşle yüzde 60,53 oldu.
Ocak ayında mobilya fiyatları yüzde 10,61 oranında yükselirken beyaz eşya ve araba fiyatları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 oranlarında artış kaydetti. Öbür temel mallar alt kümesinde, fiyatların yüzde 5,48 oranında yükselmesiyle yıllık enflasyon 2,12 puanlık artışla yüzde 52,54 olarak gerçekleşti. Güçlü fiyat artışlarının alt küme geneline yayıldığı gözlendi.
GİYİM VE AYAKKABI FİYATLARI MEVSİMSEL TESİRLERLE GERİLEDİ
Mevsimsel tesirlerle, giysi ve ayakkabı alt kümesinde fiyatlar yüzde 1,86 oranında gerilerken; yıllık enflasyon 0,15 puanlık düşüşle yüzde 39,59 oldu. Güç fiyatları, ocak ayında yüzde 6,14 oranında yükseldi, küme yıllık enflasyonu 5,70 puan artarak yüzde 32,89 düzeyinde gerçekleşti. Küme aylık fiyat artışında doğal gaz tüketim gelişmeleri kaynaklı tesirler bariz olmaya devam etti. 2023 yılı ikinci yarısında oluşan yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) artışının ocak ayı prestijiyle Özel Tüketim Vergisi’ne (ÖTV) yansıtılması ve Türk lirası cinsi güç fiyatlarındaki gelişmelerle, akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 7,82 ve 10,75 oranlarında arttı. Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu.
‘GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEK FİYATLARI ARTTI’
Gıda ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları, ocak ayında yüzde 5,19 oranında arttı. Bu kümedeki yıllık enflasyon, yüksek baz tesiriyle 2,30 puan düşerek yüzde 69,71 düzeyinde gerçekleşti. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 3,88 puan, işlenmiş besinde ise 1,72 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 oldu.
Mevsimsellikten arındırılmış datalarla, bir evvelki ay zerzevat fiyatları öncülüğünde artan taze meyve zerzevat fiyatlarında bu periyotta zerzevat kaynaklı kısmi bir düzeltme izlendi. Öbür işlenmemiş besin kümesinde kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam ederken; patates ve bakliyat, öbür dikkat çeken kalemler oldu. Böylece işlenmemiş besin aylık enflasyonu, yüzde 7,01 oranında gerçekleşti. İşlenmiş besin kümesinde ise ekmek-tahıllarda fiyat artışları güçlenirken; işlenmiş et eserleri öne çıkan öbür kalem oldu.
VERGİ AYARLAMASI, FİYATLARI ÜSTE ÇEKEN TEMEL ÖGE OLDU
Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 4,92 oranında yükselirken; bu kümede yıllık enflasyon 9,66 puan düşüşle yüzde 61,60’a geriledi. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı vergi ayarlaması, fiyatları üste çeken temel öge oldu. Tütün eserlerindeki vergi ıslahatı sonucu fiyat artışı daha hudutlu bir formda gerçekleşti.
Yurt içi üretici fiyatları, ocak ayında yüzde 4,14 oranında arttı, yıllık enflasyon yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20 oldu. Ana sanayi kümelerine nazaran bakıldığında, güç fiyatları ocak ayında gerilerken; öbür alt kümelerde fiyat artışları güçlendi. Öte yandan; yıllık enflasyon orta malı kalemi hariç alt kümelerin tümünde düşüş kaydetti. Aylık fiyat gelişmeleri bölümler bazında incelendiğinde fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken; temel eczacılık, basım ve kayıt hizmetleri, makine ekipmanları, öbür madencilik ve kağıt ile kağıt eserleri kalemleri ön plana çıktı. (DHA)
