CEYDA ULUKAYA / Adıyaman – 6 Şubat zelzelelerinin birinci yıldönümünde Adıyaman’dayız. Kent merkezi, bir hayalet kentten farksız. Enkazlar kaldırılmış, ayakta kalan hasarlı binalarsa çoktan terk edilmiş. Ortadan bir yıl geçse de, kente hala yas havası hakim. Merkezdeki konteyner kentlerden K-15’in yolunu tutuyoruz. Sarsıntı sonrası bayanlar ve çocuklar için inançlı alanlar sağlama maksadıyla hayata geçirilen Mor Yerleşke merkezlerinden biri burada. Hazirandan bu yana 3 bini aşkın depremzede bayan ve çocuğa hizmet veren merkezin kapısında, projenin mimarı Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Lideri Canan Güllü var. Boyner Küme dayanağıyla TKDF tarafından hayata geçirilen ve 9 vilayette 30 merkeze ulaşan Mor Yerleşkeler, bir psikolog, bir ebe-hemşire, bir toplumsal hizmetler sorumlusu ve bir çocuk gelişimci takımıyla afet sonrası başta psikososyal takviye olmak üzere bayan ve çocukların gereksinimlerine özel tasarlanmış. Kendisi de depremzede olan psikolog Elif Erdoğan, 8 ayda 187 bayana en az 10 seans danışmanlık verdiğini, 120 çocukla da kişisel ve oyun terapilerinin sürdüğünü anlatıyor: “Çocuklar oyunlarına hala sarsıntısı yansıtıyor. Ambulansla enkazdan insan taşıma ya da birbirine sarılıp sallanarak depremcilik oynama üzere. Artçılar yaşandıkça ya da yıldönümü yaklaştıkça herkesin zelzele travması tetikleniyor.”
Mor Yerleşke, afet sonrasının ekonomik, fizikî ve duygusal yükünün yanı sıra çocukların bakım yükünü taşıyan bayanların tekrar hayata tutunmasında da kritik rol oynuyor. Bedriye Aslan, biri engelli 3 çocuğuyla bu güçlü periyodu yaşayanlardan: “Depremin 7’inci ayında Mor Yerleşke ile tanıştım. Hem kendim hem çocuklarım için ruhsal dayanak aldık. Kendime ayırdığım 5 dakika beni hayata bağladı. Engelli oğlumun hudut krizleri azaldı. Küçük kızım burada oyun kümeleriyle tekrar hayata katıldı. Ben de el işi atölyelerine ve eğitimlerine katıldım. Burada bayanların dayanağıyla yine yeşeren bir hayatın içindeyiz. Burası olmasaydı ben kendimden vazgeçmiş bir anne olacaktım. İnanıyorum ki güzelleşerek tekrar ayağa kalkacağız.”
Depremde üç çocuğundan biriyle enkaz altında kalan Aslı Bozkurt ise şu an 7 aylık gebe: “Hamileliğimin riskliydi ancak burada gebelik izleme hizmetinden faydalandım. Psikologlarımızdan hem ben hem de çocuklarım takviye aldık. Bu sayede çocuklarımın uykularından çığlıklarla kalktığı periyotlar aylar sonra sisteme girdi. Şu anda eşim işsiz. Kiralar 15-20 bine ulaşıyor. Allah’a şükür burada başımızı koyacak bir yerimiz var. Artık yine mesken alma hayal oldu lakin çocuklarımız için hayata tutunuyoruz.”
Evliliğinde şiddete maruz kalan, zelzele sonrası 3 yaşındaki oğluyla konteyner kente gelen Ayşe Güler ise “Ailelerimizin bile bize kapıyı kapattığı bu devirde Mor Yerleşke bize umut verdi. Oğlum oyun atölyelerine katılarak akranlarıyla hayata döndü. Burası yalnızca bir barınma alanı değil, bir hayat alanı. Burada özel günler yapıyoruz, kuaförler geliyor, el işi kurslarıyla eğitimler alıyoruz. Aslında hayatla barışıyoruz. Benim tüm istediğim de bu” diyor. Mor Yerleşke’nin bayanlar için sunduğu inançlı alan zelzelenin yaralarını sarsa da hala çok daha fazlasına gereksinim var. Güler, “İnsanlar 1 sene geçti her şey düzeldi sanıyor fakat o denli değil” diyor: “Hala temel gereçlere gereksinim var. İş yok. Yardımlar da azaldı. Bizi unutmayın.”
Boyner Küme İdare Heyeti Üyesi Ümit Boyner:
‘Deprem bir kez yaşanıp bitmiyor’
“Hayatın her alanında olduğu üzere her anında da eşitliği sağlamayı yalnızca bir bayan sorunu değil, demokrasi sorunu olarak görüyoruz. Bu bakış açımızı zorlukların içerisinde de olabildiğince faal bir biçimde hayata geçirmeye ihtimam gösteriyoruz. Yol arkadaşımız TKDF’den sevgili Canan Güllü’nün telefonu, sarsıntı bölgesinde uzun vadeli ve kalıcı bir çalışma gayemiz olan Mor Yerleşke’nin ete kemiğe bürünmesini sağladı. Şu an 11 yerleşkedeyiz ve geride bıraktığımız 1 yıl içerisinde 3 binden fazla bayan ve çocuğa ulaştık. Lakin bu sayıların kâfi olmadığını görüyoruz. Bir sene içerisinde çok şey değişse de aslında hiçbir şey değişmedi. Hala bölge beşerinin temel muhtaçlıklarını ve bu gereksinimlere ulaşmadaki zorluklarını konuşuyoruz. Lakin bunlar, ne güzelleşmeye olan umudumuzu ne de hayatlarımızı yine inşa edileceğimize olan inancımızı azaltmıyor.
Bu yüzden önümüzdeki günlerde de sivil toplum örgütleri ve özel kesimin bir ortaya gelerek hayata geçirdiği projeleri nasıl daha verimli ve kapsamlı hale getirebileceğimizi planlamamız lazım. Zelzele maalesef bir sefer yaşanan ve biten bir şey değil. Ki çok daha büyükleri de başımıza gelebilir. Bizler buradan öğrendiklerimizi öteki projelere ve kurumlara da aktarmak, sürekliliğini sağlamak istiyoruz.”
TKDF Lideri Canan Güllü:
‘Hukuk ünitesi de kuruyoruz’
Deprem bölgesinde bayanlar için şiddetten arındırılmış inançlı alanlar yaratmayı hedefledik ve bayanların her çeşit özel gereksinimine cevap verecek, sürdürülebilir merkezler oluşturmak için çalıştık. Bizi birinci günden beri yalnız bırakmayan isimlerden biri de Ümit Boyner öncülüğünde Boyner Küme oldu. DSÖ afet bölgelerinde kalma müddetini 12-18 ay olarak belirliyor. Bunun nedeni yerelin gelişimini engellememek. Bu noktada da mahallî idarelerin hizmetlerini güzelleştirmesi, bölgeden göçün engellenmesini sağlayacak çalışmalara imza atılması lazım. Lakin bölgede hâlâ her şey gönüllülükle yürüyor. Bu yüzden şimdi bölgeden ayrılmamız kelam konusu değil. Boyner Grup’la 18 ay boyunca burada olacağız. Bölgede hukuksal meseleler da artış gösteriyor. Bu yüzden Mor Yerleşke Hukuk Birimi’ni hayata geçireceğiz. Bölgedeki barolara dayanakta bulunduk. Buraya haftada bir gelip tüzel yardım sağlamaları için eğitim veriyoruz. Baroların yanı sıra sivil toplumun gelişmesi lazım. Burada öne çıkan arkadaşları dernek kurmaları tarafında teşvik ediyoruz.
