Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, katıldığı A Haber yayınında gündeme dair açıklamalarda bulundu. Bakan Fidan, ABD ile İran’ın Suriye ve Irak’ın kimi noktalarında denetimli çatışması hakkında, “Bölgesel yayılmadan kaçınmak lazım. Durum uygun değil. Daha büyük bir yayılmayla karşı karşıya kalabiliriz” dedi.
Bakanı Fidan, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğiyle ilgili, “İsveç ve Finlandiya denkleme girdiği vakit burada bir kademelendirme ile denkleme girme gereksinimi hissettik. Bilhassa Türkiye’nin hem NATO hem de kimi NATO ülkeleri ile güvenlik açısından kimi stratejik meselelerinin olması, bunu bizim müzakere etmemizi gerektirdi. NATO’dan kaynaklanan ve NATO üyesi ülkelerin de içinde bulunduğu birtakım problemler yumağının bir biçimde gündemden çıkması gerekiyordu, bunların müzakere edilmesi gerekiyordu” dedi.
“2022’de Madrid’de NATO Genel Sekreterinin de iştirakiyle bir tepe düzenlendi. İsveç, Finlandiya devlet ve hükümet liderlerinin, Cumhurbaşkanımızın iştirakiyle bir tepe düzenlendi. Burada alınan kararla ve yazılı mutabakatla birinci sefer bizim terörle ilgili yüksek kaygılarımız gündeme taşındı” diyen Bakan Fidan, “PKK’nın yanı sıra, YPG -ki bizim için aslında PKK ile eşit- ve FETÖ ile gayretin de NATO metinlerine geçmesini sağladık. Bu örgütlere yeni girecek ülkeler tarafından hiçbir formda takviye verilmemesini taahhüt altına aldık. NATO bir güvenlik örgütü olduğu için Cumhurbaşkanımız, güvenlikle ilgili hususların çerçevesini çizip bunu gündeme taşıyan, bunun müzakeresini yapan bir siyaset vizyonunu benimsedi. Bu tarafta bir çerçeve çizildi. Vilnius’ta NATO Genel Sekreteri, İsveç Başbakanı ve Cumhurbaşkanımızın iştirakiyle üçlü bir tepe yapıldı. Bu sefer burada terörle gayrete ek olarak, bilhassa NATO ülkeleri tarafında Türkiye’ye yönelik yaptırımların hiçbir biçimde olmaması gerektiği, buna yönelik pürüzlerin kaldırılması ve Türkiye ile AB üyeliğine öteki ülkeler tarafından dayanak verilmesi mevzularında genel bir mutabakat ortaya çıktı. Bunu biz bir dokümana bağladık. Bu dokümana bağlandıktan sonra da bir yol haritası çıktı. O yol haritası doğrultusunda çalışmalara, görüşmelere başladık. Daha sonra sırasıyla Hollanda’nın, Kanada’nın birtakım Avrupa ülkelerinin yaptırımları kaldırdığını görmeye başladık” tabirlerine yer verdi.
F-16 SÜRECİ
Dışişleri Bakanı Fidan, Türkiye’nin F-16’ları yenilemesi konusunda ABD’deki süreçle ilgili olarak, “Cumhurbaşkanımız onaylayınca da muahedenin mesken sahibi ülkeye depozit edilmesinin ardından onlar da çabucak eş vakitli olarak Kongre’ye bildirdiler. Gönderdikten sonra iki hafta süren bir bekleme süreci var. Önümüzdeki cumartesi bu iki haftalık süreç tamamlanacak” dedi.
Bakan Fidan, “Türkiye’nin F-35 projesine dönüşü konusuna bakışınız nedir?” sorusuna, “Bu uzman kuruluş olarak esasen askerlerimizin konuşması gereken bir mevzu. Lakin genel strateji olarak şunu söylemek gerekirse, bu bir yetenektir. Bu yetenek şayet bizim öteki yeteneklerimizi kaybetmeden ek olarak alacağımız bir yetenek olursa, neden olmasın? Natürel ki almak isteyeceğimiz bir yetenektir. Lakin bu yeteneği alma karşılığında, bizim öbür yeteneklerimizden vazgeçmemiz, kendimizi öteki siyasetlere adapte etmemiz üzere bir kaide olursa, bu cins kaideler hiçbir halde uzlaştırılamaz bir kural olursa, o vakit tabiatıyla öteki alternatifleri aramaya devam edeceğiz” dedi.
Biliyorsunuz F-35 ile ilgili sorun ve bizim programdan çıkarılmamız. Bizim kendi hava savunma yeteneklerimizi geliştirme arayışımızın ve siyasetlerimizin bir yansıması olarak karşımıza çıktı. NATO ortaklarımızdan biz bu bahiste beklediğimiz takviyesi göremediğimiz vakit hava savunma sistemleriyle ilgili Rusya’yla yaptığımız bir s-400 muahedemiz var. Bu muahedeyi mazeret göstererek Amerikalılar kendi yasal çerçevelerinde bir tutum ortaya koydular. Tabi burada F-35’in biz yalnızca müşterisi değil, tıpkı vakitte üretici ortaklarından biriydik. Türkiye’nin maddi kaybının yanı sıra ortaya koyduğu kapasiteyle bir ziyanı kelam konusu. Artık bunu elimine etmek için çalışmalarımız devam ediyor. Özelikle maddi zararın tazmini açısından, İlgili makamlarımızın önemli ağır çalışmaları var.
“BİZİM BİRİNCİ ÖNCELİĞİMİZ FIRAT’IN DOĞUSUNDAN VE BATISINDAN PKK TEHDİDİNİN BİR AN EVVEL KALDIRILMASI”
Hakan Fidan, Türkiye’nin güç dahil pek çok alanda yakın bağlantı içerisinde olduğu Rusya’dan Suriye’de YPG ve PKK’ya göz yumulmamasını beklediklerini hatırlatarak, “Suriye’de Rus silahlı kuvvetleri ile bizim silahlı kuvvetlerimiz ortasında çatışmasızlık düzeneği var. Bilhassa Suriye içerisinde operasyon düzenleyeceğimiz vakit, bu düzenek her vakit bizim istediğimiz biçimde sağlıklı işlemeyebiliyor. Bizim birinci önceliğimiz Fırat’ın doğusundan ve batısından PKK tehdidinin bir an evvel kaldırılması. Bu bahiste Rusların da bir çizgiye gelmesi. Natürel orada Rusların da öbür hususlarda bizden beklentileri oluyor. Dediğim üzere müzakereleri olan bir bahis. Yani konumlar ne olursa olsun, bizim operasyonlarımız devam ediyor” dedi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin bölücü terör örgütü ve uzantıları ile Suriye ve Irak’taki gayretini anlattığı özel mülakatta, Süleymaniye’deki KYB idaresinin PKK ile ortasına aralık koymamasından duyulan rahatsızlığı şu tabirlerle anlattı:
“Süleymaniye’deki KYB idaresine biz her seferinde, ‘Sizden PKK ile ortanıza ara koymanızı istiyoruz’ dedik. Onlara dedik ki: ‘Bu adamlar buradaki altyapıyı kullanıyorlar, siz bunlara kimlik veriyorsunuz, hastane ortamı, ikamet ortamı sağlıyorsunuz. Burada aksiyon yapma imkanı sağlıyorsunuz. Biz kendi güç dengeleriniz açısından bunlarla direkt savaşmanızı da beklemiyoruz. Savaşma işini biz yaparız lakin, onlarla işbirliği içerisinde olmanızı istemiyoruz. Çünkü onlarla işbirliği sizi düşman sınıfına sokar, bundan vazgeçin.’ Bazen bizi şad ediyormuş üzere gözükmeye yönelik bir grup adımlar atma eforları oldu. Fakat baktı ki, bu adamların bundan vazgeçme niyeti yok. Mevzuyu Sayın Cumhurbaşkanımıza da arz ettik. Sonuçta de bu mevzuyu artık resmi siyaset olarak deklare ettik ve yaptırımlara başladık. Şu anda bilhassa hava yolu nakliyeciliğinde Süleymaniye’ye önemli bir sınırlama getirdik.”
Dışişleri Bakanı Fidan, KYB idaresine girilen yanlış yoldan dönme davetini yineleyerek, aksi taktirde Türkiye’nin daha ileri adımlar atmak durumunda kalacağı ihtarında bulundu. Fidan, “Süleymaniye‘dekilere her vakit söylüyoruz, terörle ortanıza ara koyarsanız yaptırımlardan vazgeçebiliriz. Lakin birebir formda devam ederseniz, biz de daha ileri adımlar atmak zorunda kalacağız” dedi.
Gazze savaşıyla bölgesel yayılma riskini söylemiştik. İki taraf da belirli bir basamağa geçilmesini istemiyor. Ateşle oynuyorlar. Ateşle oyun yangına dönebilir. Bölgesel yayılmadan kaçınmak lazım. Durum güzel değil. Daha büyük bir yayılmayla karşı karşıya kalabiliriz.
“SURİYE İLE DİYALOG KAPISINI AÇIK TUTUYORUZ”
Bakan Fidan, Türkiye ile Suriye ortasındaki çeşitli kanallardan vakit zaman yürütülen görüşmeleri ise şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Suriye rejiminin Türkiye’ye ön koşul koyarak diplomatik bir atak yapma gayreti yanlıştır. Cumhurbaşkanımızın da söylediği üzere biz diyalog kapısını açık tutuyoruz. İki komşu ülkeyiz. Suriye’nin toprak bütünlüğünü de savunuyoruz. Bizim şu ana kadar Astana sürecini ihlale yönelik bir teşebbüsümüz olmadı. Bizim desteklediğimiz ögeler da hiçbir vakit Astana sürecini bozucu bir büyük atak içerisinde olmadılar. Suriye rejimi bir ton nedenden ötürü şu anda Türkiye ile görüşemiyor. Görüştüğü vakit da kendi olamıyor zati. Yalnız görüşme imkanı olmuyor daima öbür bir ülke var yanında. Bu bizim açımızdan ıstırap da değil esasen. Çünkü bizim kendimize itimadımız tam ne yapmak istediğimizi biliyoruz. Bölgedeki istikrara verdiğimiz paha ortada.”
GAZZE’DEKİ SON GELİŞMELER
Dışişleri Bakanı Fidan, “Gazze’de o denli bir dram ile karşı karşıyayız ki, ortaya koyacağınız tarihi bir muvaffakiyet, şayet şiddeti ve trajediyi önleyemiyorsa bir mana tabir etmiyor. Münasebetiyle bizim bir an evvel bu katliamın durdurulması sorununa yoğunlaşmamız gerekiyor” formunda konuştu.
Fidan, Gazzelilerin şu an İsrail tarafından bombardımanın yanı sıra, açlık ve salgın hastalıklara mahkum edildiklerine de dikkati çekerek şöyle konuştu:
“Gazzeliler rehin alınmış durumdalar. Bunun ismini da bu türlü koymak lazım. İsrail bu insanları belli bir coğrafik bölgede tutuyor, içeriye yardım girmesine de müsaade vermiyor. Kendi denetimi dışında giren yardımları bombalıyor. Bu insanların yaşadığı altyapıyı yok ediyor. Suya elektriğe ve bağlantıya erişim imkanlarını kaldırıyor. Hasebiyle bu beşerler orada rehin durumdadırlar.”
PUTİN’İN TÜRKİYE ZİYARETİ
Kendisinin ziyareti ile kimi mevzuları konuşma imkanı olacak. Başta güç konusu olmak üzere, Suriye’yi merkeze alan güvenlik bahisleri dahil birçok mevzu masada olacak. Gazze probleminde Rusya bize daha yakın bir durum içerisinde. Tahıl Koridoru da her vakit gündemimizde yer alan bir mevzu. Cumhurbaşkanımız Tahıl Koridoruna çok kıymet veriyor.
“BİZİM BİRİNCİ GAYEMİZ, BİR AN EVVEL ATEŞKESİN SAĞLANMASI”
Türkiye’nin Gazze’de bir an evvel ateşkes sağlamak içir çeşitli formatlarla taraflarla görüştüğünün altını çizen Fidan, arabuluculuk konusundaki mevcut süreci şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Hamas’ın gayesi, bilhassa kalıcı ateşkes. Bunun karşılığında rehineleri bırakabilir. İsrail ise şu anda kalıcı ateşkes konusunda fazla istekli gözükmüyor. Bu türlü bir kademelendirme içerisinde. Bunların hepsi karşılıklı inanç istiyor. Ortadaki aracıların ne kadar garanti verebilecekleri konusu da öteki bir sorun alanı. Müzakereyi kolaylaştırmada olağan ki önemli rol oynuyorlar. Bilhassa Katar tarafı. Mısır tarafı da. Siyasi kanatla konuşuyorlar, Heniyye ve grubuyla, onlar da askeri kanatla konuşuyorlar. Amerikalılar ise İsraillilerle konuşuyor. Bir noktada buluşabilirler mi? Şu anda bir çerçeve var. Bir iki gün içerisinde bir karşılık bekliyoruz. Türkiye de taraflarla çeşitli formatlarda görüşüyor. Bizim birinci gayemiz, bir an evvel ateşkesin sağlanması.”
“Filistin-İsrail sorunundaki sorunu milletlerarası arenada tanımlayan birtakım kalıplaşmış cümlelerin değişmesi gerekiyor” diyen Hakan Fidan, bu mevzuda iki değerli noktaya dikkati çekti:
“Birincisi, sıkıntı yalnızca israil’in değil, tıpkı vakitte Filistinlilerin güvenliği olduğu unutulmamalı. İkincisi ‘Hamas yahut Filistin devleti İsrail’i tanımayacak mı?’ biçimindeki soruyu öbür türlü de sormak lazım: İsrail Filistinlileri tanıyacak mı, tanımayacak mı?”
“İSRAİL DAHA FAZLA TOPRAK PEŞİNDE”
Bakan Fidan, Türkiye’nin garantörlük düzeneğini tedavüle soktuğunu da hatırlattığı değerlendirmesinde, “İsrail güvenlik peşinde değil. İsrail daha fazla toprak peşinde. İsrail, daha fazla toprak peşinde olmayı bıraktığı gün 1967 hudutlarını kabul edip, Filistinlilere kendi devletini verdiği gün aslında kendisi de inançta olacak. O vakit Filistinliler kendi işleriyle, kendi devletleriyle meşgul olacaklar. Biz bölge ülkeleri olarak bu mevzuda sorumluluk almaya hazır olduğumuzu defaatle söyledik. İki devletli tahlili gündeme getirirken, bu sefer geçmişten farklı olarak ve metedolojik olarak, garantörlük sistemini öne sürmemizin ardında bu yatıyordu” dedi.
MISIR İLE ALAKALAR
Fidan, Türkiye ile Mısır ortasındaki olağanlaşma sürecine ait de, “Mısır ile münasebetlerimizi olağanlaştırma süreci büyük ölçüde tamamlanmış durumda. Bunun her iki tarafa da yararını nitekim görüyoruz. Temel itibariyle Mısır ve Türkiye birbirine tarihi bağlarla bağlı iki büyük ülkedir. Milletlerimizin biraz küs kalması, tarihi anomaliydi. Siyasi önderlerin tarihi sorumluluk göstererek anomaliyi giderecek bir vizyonla adım atmaları, takdire şayan bir stratejik ataktır. Hem Birleşik Arap Emirlikleri hem de Mısır ile ilgilerimizi normalleştirip ileri bir düzeye taşımamız, Libya’da da olumlu tesirini gösterdi. Bu olağanlaşma, öbür ülkelerde, diğer mevzularda da olumlu tesirini gösterecektir. Akdeniz’in güvenliği konusunda da bizim Mısır ile önemli bir işbirliği içerisinde olmamız gerekiyor” halinde konuştu.
