ALPER Gezeravcı’nın Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda (ISS) gerçekleştirdiği 13 deneyden biri olan ‘gMetal’ deneyinin proje yöneticilerinden Prof. Dr. İskender Gökalp, metal parçacıklarının hava içinde yanması ile karbondioksit salınımı olmadan güç üretimi amaçladıklarını belirterek, “Deneyin, Türkiye’nin savunmadan uzaya kadar olan ulusal atılımlarına katkı yapmasının yanı sıra daha yaşanabilir bir dünya için de çıktıları olacak” dedi.
Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı, ISS’de kaldığı 14 gün boyunca 13 deneye imza attı. Bu deneylerin, Türkiye’nin uzay misyonu ve insanlık ismine kıymetli çıktılarının olması bekleniyor. Gezeravcı’nın ISS’de gerçekleştirdiği deneylerden biri de Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi’nden (MAM) Prof. Dr. İskender Gökalp ve birebir vakitte Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı olan Ahmet Yozgatlıgil’in proje yöneticisi olduğu ‘gMetal’ deneyi. Projenin yöneticilerinden Prof. Dr. İskender Gökalp, 30 yılı aşkın müddettir Fransa’da, kendi kurduğu güç enstitüsünde; güç, itki, hidrojen ve yer çekimsiz ortam üzerinde araştırmalarda bulundu. Prof. Dr. Gökalp, Türkiye’den öğrencilerin enstitüsüne gelip orada doktora yapmalarına da vesile oldu. Gökalp, 2019’da ise TÜBİTAK’ın Memleketler arası Önder Araştırmacılar Programı ile Türkiye’ye döndü ve çalışmalarına hem ODTÜ’de hem de baş danışmanı olduğu TÜBİTAK MAM’da devam etti.
‘DENEYLE BİRLİKTE ÇEŞİTLİ PARAMETRELERİ İNCELEYEBİLİYORUZ’
Gökalp, DHA’ya yaptığı açıklamada projenin NASA tarafından kabul edilebilmesi için çok kompleks bir deney olmaması gerektiğini söyledi. Bakan Yardımcısı Ahmet Yozgatlıgil ile kendisinin yanma uzmanı olduğunu söyleyen Gökalp, “Bu deneye yanmayla başlamak olmazdı. Bunu, NASA kabul etmezdi yahut çok uzun süreçlerden geçmesi gerekirdi. Münasebetiyle yanmanın bir evvelki safhası, yanma ile yakıcının karışımının çalışılmasını ve bu karışımın oluşmasına yer çekimsiz ortamın tesirini düşündük. Bizim hedeflediğimiz yanma çeşidi; katı yakıtların, mesela metallerin yanmasıydı. Alper’in elinde, içinde kum tanecikleri olan tüpler var. Bu kum taneleri yanıcı bir materyal değil. Zaten ‘gMetal’ deneyinin gayesi metali gösteren parçacıklarla etrafındaki akışkanın, mesela havanın yer çekimsiz ortamda nasıl karıştığını anlamak. Tüplerden 16 tanesi üzerinde deney yapılacak. Bu tüplerin içindeki akışkanlardan yarısı hava, yarısı da karbondioksit. İçindeki parçacıkların da bir kısmı milimetrenin 10’da biri çapında, başkaları daha küçük. Parçacık sayısı da çok parçacıktan az parçacığa kadar değişken. Münasebetiyle deneyle birlikte çeşitli parametreleri inceleyebiliyoruz” diye konuştu.
‘KATI YAKITLI MOTORLAR SAVUNMA GAYELİ DA KULLANILIYOR’
‘gMetal’ deneyinin maksatları hakkında konuşan Gökalp, “Deneyin, Türkiye’nin savunmadan uzaya kadar olan ulusal ataklarına katkı yapmasının yanı sıra daha yaşanabilir bir dünya için de çıktıları olacak. Dünyadaki karbondioksit sorunu malumunuz. Fosil yakıtları yaktığımız vakit ortaya karbondioksit çıkıyor. O karbondioksit atmosferde birikiyor ve global ısınmaya sebep oluyor. Hasebiyle, ‘Nasıl karbondioksit salınımı olmadan güç üretiriz?’ sorusu, en kıymetli sorulardan bir tanesi. Hidrojen konusu da esasen bu bağlamda geldi. Lakin hidrojene gitmeden bir yol daha mümkün. O da bu metal parçacıkların hava içinde yanması. Mesela alüminyum parçacığı hava içinde çok hoş yanıyor ve ortaya yalnızca ısı çıkıyor. Bir de alüminyumla oksijen bağlanınca alüminyum cevheri ortaya çıkıyor aslında. Onu alüminyum üreten bir tesise götürsek oradan tekrar alüminyuma dönüştürebiliriz. Hasebiyle hem güç üretiliyor hem de tam manasıyla döngüsel bir iktisat olmuş oluyor. Bu deney, bahsettiğim 2 gaye için gerçekleştiriliyor. Doğal yanmanın gerçekleşmesi için alüminyumun parçacıklarının karışımın hakikat olması lazım. Hasebiyle Alper Gezeravcı’nın yaptığı deneyler bu çalışmalara katkı verecek deneyler” ifadelerini kullandı.
‘DÜŞÜK YER ÇEKİMİ İLE TEMASINI BİRİNCİ DEFA BİZ ARAŞTIRIYORUZ’
Dünyada metalin yakıt olarak kullanılması ismine çalışmalar yapıldığını lakin Alper Gezeravcı’nın yapacağı deneyin uzayda yapılan birinci çalışma olduğunu söyleyen Gökalp, “Biz şimdi yanma safhasına gelmedik lakin karışımın uygunlaştırılması safhasındayız. Ben, 30 sene evvel Fransa’da bu çalışmaları özellikle alüminyum ve magnezyum parçacıklarının yanması hakkında başlatmıştım. O vakitler maksat yalnızca uzay için kullanılacak katı yakıtlı motorlar konusundaydı. Artık yavaş yavaş dünyasal meselelere karşılık vermek için de çalışanlar var. Bu çalışmalar daha çok Avrupa ülkelerinde var. Fakat bu çalışmaların düşük yer çekimi ile kontağı birinci sefer bizim deneyimizle yapılıyor” dedi.
‘GEREKSİZ YORUMLARIN BİTMESİ LAZIM’
Gökalp, Alper Gezeravcı’nın uzay seyahati için bin bireye varan bir topluluğun 2 yıldır çalışma yürüttüğünü kaydederek, “Dolasıyla ‘Uzaya turist gönderdik’ gibi duyduğumuz gereksiz yorumların bitmesi lazım. Bunlar güzel şeyler değil. Türkiye, bu sürece girmeye yeterli ki başladı ve bunun devam etmesi de lazım. Uygun ki başladık, yeterli ki Alper orada. Düzgün ki Tuva Cihangir Atasever de sırasını bekliyor” diye konuştu.
Gökalp ayrıyeten, gMetal deneyinde Türkiye Uzay Ajansı’nın yanında TÜBİTAK Uzay, TÜBİTAK MAM ve TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü’nün ortak çalışma yapmasının çok pahalı olduğunu söyledi.
