‘Asrın felaketi’ olarak isimlendirilen 6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntılarının yıl dönümü öncesinde İTÜ Maden Fakültesi Sismoloji ve Jeofizik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Taymaz’ın da ortalarında bulunduğu akademisyenler, fay çizgileri ile ilgili akademik çalışma yaptı. Çalışmalar, milletlerarası mecmualarda ‘2023 Mw 7.8 ve Mw 7.6 Kahramanmaraş Sarsıntı Dizisinden Kuvvetli Yer Hareketinin Özellikleri’ ve ‘2023 Kahramanmaraş Türkiye Sarsıntı İkilisinin Süratli Yırtılmayla Tetiklenmesi ve Basamaklı Fay Kırılma Mekanizmaları’ başlıkları ile yayımlandı. Çalışmalarda hem Kahramanmaraş sarsıntılarının yaşandığı fay çizgisinin durumu hem de Türkiye’deki faylara tesiri yer aldı.
‘1-2 YIL KADAR DAHA BÖLGEDE 5.5’TEN BÜYÜK ZELZELELER OLACAK’
Prof. Dr. Taymaz, yaptıkları araştırmayı anlattı. “6 Şubat 2023 Kahramanmaraş sarsıntıları, ulusumuzun, milletimizin, vatanımızın ve dünyanın yaşadığı en büyük kıtasal ölçekteki zelzele çiftlerinden bir tanesi” diyen Prof. Dr. Taymaz, “Bu halde tarihe geçmiş bir sarsıntı. Benim kendi hesaplamalarıma nazaran, birinci sarsıntının büyüklüğü 7.96; ikinci zelzelenin büyüklüğü 7.8. Bunu bilhassa vurgulamak istiyorum; sismoloji ve sarsıntı kaynak sismolojisi konusunda uzman bir akademisyen olarak 40 yıllık bilgi, birikimimle ve dünyanın ulaşabildiği teknoloji, bilimin gelişimi ile paralel olarak bilgisayar teknolojisiyle birlikte elde ettiğimiz üstün güçlü bilgisayarla yapılan modellemeler sonucu elde edilen magnitüd budur” diye konuştu.
Bölgedeki artçılara ait de Prof. Dr. Taymaz, “Tabii ki şimdi artçılar bitmedi. 1-2 yıl kadar daha bu bölgede 5.5’ten büyük zelzeleler olacak” dedi.
‘6.5-7 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI OLUŞABİLECEK POTANSİYELE SAHİP’
Fay çizgileriyle ilgili yaptığı incelemeleri de paylaşan Prof. Dr. Taymaz, “Kahramanmaraş sarsıntısının bıraktığı noktadan itibaren, Doğanyol-Sivrice sarsıntısının ucundan Karlıova’ya kadar giden kısımda, Sivrice, Palu, Bingöl, Hazar ortasındaki olan kesim ve oradan Karlıova’ya kadar olan kısım kırılmadı. Buralarda 6.5, 7 büyüklüğünde sarsıntı oluşabilecek potansiyele sahip. Geçmişte, tarihte datalar var. Karlıova’dan Yedisu’ya kadar var. Yedisu’dan Erzincan’a, Reşadiye’ye kadar uzanan o bölgede kırılmayan bölümler var. Bunlar, daima 7’lik sarsıntı ancak en son 13, 15 Mart 1992 Erzincan sarsıntısından sonra hem 13 Mart’ta ana şok hem 15’inde Pülümür, Ovacık fayına yanlışsız, Tercan’dan itibaren güney kısmı kırılmıştı. O iki kısım kırılmadı fakat o iki kırık kesimini fay sistemini bütüncül olarak birleştirecek olursak; bu 2 sarsıntıda Sürgü fayı ile Doğanşehir fayının Malatya -Ovacık ortasındaki birleşen fay kolu ile Pülümür’e kadar olan kısmında zelzele üretmeyen, uç kısımlarında gerilim transferi var” dedi.
’30-40 YIL EVVELKİ KIRILAN DÖNGÜLERİNİ TAMAMLADILAR’
Prof. Dr. Taymaz, “Oralarda yönelimler daima küçük zelzeleler; daima 5,5. Bir sismolog olarak 6’dan büyük sarsıntıları daha çok ciddiye alıyorum fakat ülkemizde 5,5 de yıkımlara sebebiyet veriyor. O bölgeler kırılmadı. Malatya, Ovacık fayı bunlar büyük fay. Her biri 100 kilometrenin üzerinde. Bunların her biri, 1 tane 1999 Gölcük zelzelesi üretecek potansiyele sahip. O ikisi kırılmadı ancak Erzincan Ovası’ndan itibaren Kuzey Anadolu Fayı’nın bütün coğrafya üzerinde Ladik, Havza, Tokat, Yozgat, Çankırı, Bolu, Düzce’ye kadar gelen kısımda da kırılmayan kısımlar var. Bunlar, 30-40 yıl evvelki kırılan döngülerini tamamladı. Bu işin büsbütün Kuzey Anadolu Fayı kısmı” diye konuştu.
‘BÜYÜK ZELZELELER OLACAK’
Lübran, İsrail ve Filistin bölgesindeki fayın da kırılmadığını belirten Prof. Dr. Taymaz, “Doğu Anadolu Fayı’nın devamında bakacak olursak; Hatay Samandağ’dan itibaren Ölüdeniz Fayı’ndan Kızıldeniz’e kadar olan bölgede kırılmayan fay, bir sonraki 7, 7,5 büyüklükteki sarsıntı Lübnan’da, Filistin’de, İsrail’de olacak; o bölgeyi yıpratacak. Kıbrıs etkilenecek, büyük tsunamiler olacak. Zira en son 1890’lı yıllarda ya da 1870’te olmuştu. Onları da çalıştık. Hem sarsıntısı hem tsunamisini modelledik” değerlendirmesinde bulundu.
Kuzey Anadolu Fayı üzere Doğu Anadolu Fayı’nın da güneye yanlışsız hareket halinde olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Taymaz, “Akabe Körfezi’nden Kızıldeniz’e kadar bu sarsıntıları önümüzdeki 30 yıl içinde göreceğiz lakin öte yandan Karlıova’dan itibaren Erzurum, Şenkaya, Küçük Kafkasya’ya kadar o bölgedeki kırılmayan Kuzeydoğu Anadolu Fay Zonu’muz da var; oralarda da sarsıntılar var. Narman, Şenkaya, Çaldıran üzere büyük sarsıntılar üretildi ve bunlar da 70’li yıllardan günümüze kadar şimdi daha o beklenen büyük zelzeleleri oluşturmadılar” diye konuştu.
