Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde büyük yıkımın meydana geldiği Hatay’da Konya Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı öğretim üyeleri tarafından yapılan teknik inceleme ve müşahede raporu memleketler arası kitaba dönüştürüldü. Kitapta, Hatay’daki yıkımın ağır boyutlara ulaşmasının nedenleri ise şöyle açıklandı:
“Yıkılan binaların çoğunluğunu 2000 yılı öncesinde inşa edilen binaların oluşturmasının ana nedeni, beton kalitesizliği ve düz donatı kullanılmasıdır. Kâfi aderans (beton ve donatının birbirine yapışması) sağlanamadığı için elemanlar bir bütün halinde gerekli zelzele dayanımını sağlayamamıştır. Yıkılan binaların çok büyük bir kısmında elle döküm beton kullanıldığı için, beton basınç dayanımları epeyce düşüktür. Bölgenin nemli olması, yeraltı su düzeyinin yüzeye yakın olması ve gereğince (kalıba âlâ yerleştirilememiş) sıkıştırılmamış betonlardaki boşluk oluşmasından ötürü çabucak hemen bütün binalardaki donatılarda korozyon gözlemlenmiştir. Bilhassa yanlış imalatlar, bodrum katlarda yetersiz drenaj ve su yalıtımı, atık su şebekelerinin yanlışlı projelendirilmesi sonucu masrafların bodrum katı su basması üzere durumlar bu yapılardaki korozyonun esas sebepleri olarak sayılabilir. Kimi yapılarda bu ve gibisi sebeplerden dolayı, hazır beton kullanılmasına ve kâfi paspayı (beton bir yapının dış kısmı ile donatı ortasındaki mesafe) bulunmasına karşın korozyon başlangıcı ve buna bağlı çatlaklar görülmüştür. Kolonların zayıf, kirişlerin güçlü olması ve kolonlarda kâfi sargı donatısı kullanılmaması nedeniyle kolonlarda kesme hasarı oluşmuştur.”
‘BÜTÜN KUSURLAR BİRLEŞTİĞİNDE YIKIM KAÇINILMAZ OLMUŞ’
Hatay’da inceleme yapan grubun başkanlığını yürüten Prof. Dr. Mehmet Kamanlı, bütün imar ve yapı yanlışlarını birleşmesiyle yıkımın kaçınılmaz olduğunu belirtti. Prof. Dr. Kamanlı, şöyle konuştu:
”2000 yılı öncesi yapıların betonları elle dökülüyordu. Mevcut imar aflarıyla birlikte ruhsatsız, imarsız, kaçak katlar eklenmeye başlıyor. Mevcut yapı kendi tartısını taşırken, yeni yükler ihdas ediyorsunuz. Mevcut taşı sisteminiz bu yeni kat eklerini taşımıyor. Sarsıntı dediğiniz şey yükle ilgilidir. Mümkün olduğu kadar hafif gereç kullanacaksınız. Binayı hafifletmek zorundasınız. Gereç özellikleri açısından betonunuz ve kullandığınız donatı makus, yeteri kadar sıkılaştırmasını, betonun bakımını gerçek düzgün yapmamışsınız, bütün bunların yanında kaçak ekler yapmışsınız, bu durumda yapının yıkımı kaçınılmazdır. Bilhassa alüvyon tabandan kaynaklı yeraltı su düzeyinin çok yakın olduğu Amik Ovası’ndan bahsediyorsunuz. Hasebiyle denetimler aslında berbat, projeler devrin kaidelerine uymuyor. İtinasız hazırlanmış ve imzalanmış, her projede taban etütleri hiç değiştirilmemiş. Bütün bunları birleştirdiğiniz vakit yıkım kaçınılmaz, mevt kaçınılmaz.”
‘GÖZLER GÖRMEMİŞ, KULAKLAR SAĞIR OLMUŞ’
Depremle ilgili Hatay’ın bu ülke için acı bir örnek olduğunu söz eden Prof. Dr. Kamanlı, “Hatay, bu ülke içen acı bir örnek. Örneğin acısı olmaz, ancak bizim hepimizin bu örnekten ders çıkartmamız gerekiyor. Bizim kırmızı çizgimizdir dediğimiz Hatay’ı kaybediyorsunuz. Hala orada orta hasarlı, ağır hasarlı, hafif hasarlı yıkamadığımız binalarımız var. Bu kurallarda bütün bunları yapacak bir önemli bir projeye muhtaçlığımız var. Hatay’da inşaatla ilgili ne kadar yanılgı varsa; imal evresinde, proje etabında, kontrol açısından, imar ve belediyeler açısından, imar hakları açısından yapmadığımız kusur kalmamış. Hatay’ın özelinde o denli farklı çalışmalar yapılmış ki sarsıntıyla ilgili. Aslında bile bile gelmiş. Dayanılmaz incelenmiş lakin gözler görmemiş, kulaklar sağır olmuş.”
